Ngược dòng lịch sử với chiếc Zeiss-Ikon Contessa 533/24

 

Ngược dòng lịch sử với chiếc Zeiss-Ikon Contessa 533/24

Sau Đệ Nhị Thế chiến, Zeiss-Ikon Dresden bị chia nhỏ thành hai công ty khác nhau, một tọa lạc tại Stuggart Tây Đức và một ở Dresden Đông Đức. Một thỏa thuận giữa quân Đồng Minh và Soviet tiếp quản các cơ sở tương ứng cho phép cả hai công ty được dùng thương hiệu Zeiss-Ikon. Tuy nhiên tranh chấp về thương quyền liên tiếp xảy ra sau đó. Không lâu sau chiến tranh, công ty ở Tây Đức đổi tên thành Zeiss-Opton Optische Werke Oberkochen GmbH trong một thời gian ngắn tước khi trở lại tên cũ Zeiss-Ikon sau khi chuyển về Stuggart.

Những năm cuối của thập niên 1940, Đức vẫn chịu sự tàn phá nặng nề của chiến tranh. Thời đó nền kinh tế Đức không được kính trọng như bây giờ tuy nhiên về mảng thiết bị quang học và máy ảnh Đức thì nằm ngoài nhận định này. Lính quân Đồng Minh trân quý những chiếc máy ảnh Đức như là món quà lưu niệm đắt giá vậy, và ngay sau đó nhu cầu về máy ảnh Đức càng tăng cao.

Nhà máy Contessa-Nettel tại Sutggart được Zeiss mua sau thương vụ sát nhập từ năm 1926, đã bị phá hủy một phần lớn sau chiến tranh. Nhà máy này là cơ sở duy nhất không bị quân Soviet kiểm soát và đương nhiên được chọn làm cứ điểm để hồi phục đại bản doanh Zeiss Tây Đức. Nhà máy Contessa là nhà máy nhỏ nhất và có ít nhân sự nhất trong số bốn cơ sở chính của Zeiss-Ikon trước chiến tranh.

An artist’s drawing of the Zeiss Contessa factory in Stuttgart.  The buildings with the peaked roofs are part of the original factory, and the flat roof buildings were constructed in the 1950s.

Trong những năm đầu thời kỳ hậu chiến, toàn bộ sản phẩm từ nhà máy Stuggart đều được bàn giao cho quân đội Mỹ và bán ở chuỗi bán lẽ PX của quân đội. Vì quy mô bé nên sản xuất không đáp ứng đủ nhu cầu cho đến  đến khoảng 1951 sau khi mở rộng nhà máy thêm một vài công xưởng thì công suất sản xuất mới tăng lên.

Trước chiến tranh, hầu hết công việc thiết kế của Zeiss-Ikon được thực hiện tại nhà máy Dresden và chính nơi đây đã sản xuất ra phần lớn các máy ảnh mới. Nhà máy ở Stuttgart đã sản xuất hầu hết các máy ảnh nhỏ gọn của Zeiss như dòng Ikonta và Nettar, vì vậy đó là những mẫu máy ảnh này được chọn đầu tiên để nối lại sản xuất. Ngay sau khi tiếp tục sản xuất các mẫu máy ảnh này, Zeiss-Ikon đã tìm cách phục hồi danh tiếng của thương hiệu Zeiss bằng cách phát hành một loạt máy ảnh 35mm nhỏ gọn mới được thiết kế bởi nhà thiết kế nổi tiếng Hubert Nerwin. Nerwin  là nhân viên của Zeiss từ trước chiến tranh và được ghi nhận vì một số thiết kế thành công nhất của thương hiệu, bao gồm những chiếc Rangefinder Contax II và III, Contaflex SLR, Super Nettel và máy compact Tenax.

Trong chiến tranh, Nerwin đã tập trung để phục vụ quân đội Đức và điều chỉnh một số máy ảnh Zeiss hiện có để có thể sử dụng cho việc chụp ảnh chiến trường. Rõ ràng trước chiến tranh rằng các máy ảnh 35mm nhỏ gọn như Leica và Contax sẽ tiếp tục nổi tiếng và sẽ là tương lai của công ty, vì vậy trong thời gian rảnh rỗi, Nerwin đã suy nghĩ thêm một số nguyên mẫu 35mm nhỏ gọn mới. Đáng tiếc, tất cả các nguyên mẫu thời chiến của ông đều bị phá hủy trong vụ đánh bom Dresden, nhưng có lẽ những ý tưởng mà ông có trong đầu trong thời kỳ đó được sử dụng sau này để phát triển hoàn thiện tiếp ở Stuttgart.

Một thời gian ngắn trước khi chiến tranh kết thúc, khi rõ ràng là nước Đức đang thua, Nerwin đã bỏ trốn khỏi Đức và đưa gia đình trở về Áo, nơi ông sinh sống ban đầu, và chạy trốn phần còn lại của cuộc chiến. Sau chiến tranh, ông đến Stuttgart, nơi ông hy vọng sẽ tái gia nhập Zeiss-Ikon và tiếp tục công việc của mình ở đó. Khi Nerwin đến nhà máy Contessa, ban đầu ông bị người Pháp quay lưng lại trong thời gian chiếm đóng ngắn ngủ, nhưng khi người Mỹ tiếp quản, ông được chào đón và đặt vào một vị trí mà ông có thể giúp xây dựng lại danh tiếng của Zeiss- Ikon. Điều quan trọng đối với Zeiss-Ikon là phải đưa vào sản xuất các mẫu 35mm mới, nhưng những chiếc Rangefinder Contax quá phức tạp để nhà máy nhỏ ở Stuttgart có thể kham nổi nên họ phải nghĩ ra một thứ khác. Hubert Nerwin sẽ chỉ làm việc ở Stuttgart trong 2 năm, nhưng trong thời gian đó, ông đã đưa vào sản xuất ba chiếc máy ảnh 35mm nhỏ gọn khác nhau dựa trên nguyên mẫu mà ông đã phát triển ở Dresden trong chiến tranh. Ông và gia đình rời Đức vào năm 1947 để đến Rochester, NY Hoa Kỳ, nơi ông sẽ làm việc cho Kodak và Graflex những năm tháng sau này.

Mẫu máy ảnh đầu tiên của Nerwin được sản xuất là Ikonta 35, một chiếc máy ảnh 135 Zone-focus nhỏ gọn đơn giản nhưng thanh lịch. Sau khi Ikonta 35 được đưa vào sản xuất, một biến thể của máy ảnh đó với một hệ máy đo khoảng cách (không đồng bộ với focus) được phát hành có tên là Contina. Có cùng hình dạng cơ bản và cửa trước có bản lề phía dưới, Contina vẫn khá nhỏ gọn và rẻ tiền so với các máy Rangefinder 35mm khác của như Contax của Zeiss-Ikon hay của Leica của Leitz. Ngay sau khi phát hành cả Ikonta 35 và Contina, hai chiếc máy ảnh này đã được đổi tên, Ikonta 35 trở thành Contina I và Contina trở thành Contina II. Trong khi cả máy ảnh Ikonta 35 và máy ảnh Contina đều là máy ảnh được chế tạo tốt, Nerwin đã có ý tưởng về một máy Rangefinder 35mm nhỏ gọn hàng đầu để cạnh tranh với các máy ảnh tốt nhất lúc bấy giờ, cụ thể là Kodak Retina được chế tạo gần đó ở Stuttgart tại Nhà máy Kodak Nagel-Werke. Máy ảnh mới này vẫn phải nhỏ và có thể bỏ túi, nhưng có chất lượng quang học và cấu tạo tốt nhất mà công ty có khả năng cạnh tranh trực tiếp với Retina và các mẫu do Leitz và các công ty khác phát hành.

Chiếc máy ảnh đỉnh cao đó được đặt tên từ nhà máy Contessa-Nettel cũ, nơi nó được sản xuất. Contessa 35 được phát hành vào năm 1950, ba năm sau khi Hubert Nerwin rời Đức đến Mỹ. Chiếc máy ảnh này, mặc dù được coi là thành công nhưng doanh số bán ra khá khiêm tốn. Theo Hiệp hội lịch sử Zeiss, giá niêm yết của nó vào tháng 5 năm 1950 là $188 và tăng lên $214 vào tháng 10 năm 1952, trước khi giảm xuống còn $142 vào tháng 4 năm 1954. Những mức giá này khi được điều chỉnh theo lạm phát tương ứng với mức tương ứng là $1975, $1995, và $ 1319 ngày nay.

Contessa 35 được sản xuất cho đến năm 1955 và chỉ có một lần sửa đổi vào năm 1953, với màn trập Synchro-Compur cải tiến với cả đồng bộ flash M và X. Sau khi nó bị ngừng sản xuất, Zeiss một lần nữa sẽ sử dụng tên “Contessa” sản xuất từ năm 1960 với một dòng máy ảnh 35mm khác nhưng đấy là một chiếc máy ảnh không hề liên quan gì (Conessa LKE).

Không có số liệu cụ thể về số lượng máy Contessa đã sản xuất nhưng có lẽ là không cao lắm, nó chưa bao giờ đạt đến sự phổ biến như chiếc Kodak Retina đối thủ mà nó nhắm tới. Có lẽ phần lớn nguyên nhân là do khâu phân phối, khi mà Retina có hẳn một công ty danh tiếng đằng sau phân phối qua mạng lưới bán hàng lớn.

Ngày nay, Zeiss-Ikon Contessa 35 vẫn là một chiếc máy ảnh rất phổ biến đối với các nhà sưu tập. Giá của những món này trong tình trạng tốt có thể lên tới vài trăm đô la. Tuy nhiên, chúng là những chiếc máy ảnh được chế tạo chính xác và phức tạp, vì vậy nếu bạn gặp phải một chiếc máy không hoàn hảo, hãy cân nhắc vì chúng sẽ khá khó khăn và tốn kém để sửa chữa. Cách tốt hơn là nhập hội Contessa đóng bản doanh tại Mỹ ĐÌnh có khi bạn lại vớ được món hời lại còn được chia sẻ chém gió cà phê giao lưu. Thân! #buyfilmshootfilm  

Biên dịch & Tham khảo từ nguồn: Zeiss-Ikon Contessa 35 (1950) - mike eckman dot com

Zeiss Ikon Contessa (533/24), viên ngọc quý ẩn mình

 

Zeiss Ikon Contessa (533/24), viên ngọc quý ẩn mình

Tôi biết đến những chiếc rangefinder folding tầm khoảng 1 năm trước do anh Quang giới thiệu. Hồi đấy anh đang đắm mình trong thế giới của Agfa Karat nên theo lời khuyên của anh tôi đã mua ngay 1 chiếc Agfa Karat 36 kính Rodenstock Heligon 50/2.0. Tất nhiên chiếc máy này là siêu phẩm đúng như mọi người đã ca ngợi. Cũng vẫn anh Quang, sau 1 năm anh lại hướng dẫn tôi vào 1 siêu phẩm khác lần này là chiếc Zeiss Ikon Contessa với ống kính Tessar Opton T 45/2.8. Tôi không còn cách nào khác là mua ngay cho mình một chiếc và lần này tôi đã bị bỏ bùa thật sự.

Điều làm nên chiếc máy ảnh Contessa này là độ tinh xảo của chế tác thủ công ở mức cực cao, theo ý kiến cá nhân là tốt hơn nhiều so với chiếc Kodak Retina IIIC đắt tiền hơn trong thời đó. Nếu như Leica M theo đuổi triết lý thiết kế phẳng, ít chi tiết mà tôi nghĩ là có ảnh hưởng của trường phái Bauhaus thì chiếc Contessa lại mang hơi hướng Art Deco.  Chiếc kính ngắm hỗ trợ lấy nét ở phía ngoài cực kỳ duyên dáng, nó làm tôi liên tưởng đến con mắt để nhìn ra thế giới vậy.

Những bức ảnh thực sự không thể hiện hết vẻ đẹp của chiếc 533/24 phải nhìn trực tiếp để đánh giá cao chất lượng hoàn thiện của nó. Hãy cẩn thận vì sau đó bạn có thể xuống tiền để tậu 1 chiếc cho mình. Contessa được hoàn thiện một cách tuyệt vời và được chế tạo tốt hơn mức cần thiết, một sản phẩm đáng tự hào của Zeiss. Kể cả theo tiêu chuẩn hiện nay ống kính 45 / 2.8 Zeiss Ikon Tessar của Contessa vẫn là một thể hiện xuất sắc. (Chỉ duy nhất 1 điểm trừ là các bạn nên quên đi đo sáng tích hợp sẵn, ngay cả khi nó hoạt động. Selenium cell sau từng ấy thời gian không còn đủ độ tin cậy, chỉ cần xài 1 app trên iPhone là đủ tốt rồi). 

Về cấu tạo bên trong, cả cỗ máy là một khối đồng thau, chrome và tất nhiên cả kính nữa. Máy được chế tạo theo kiểu dáng “folding”, Contessa có thể gấp lại một cách nhỏ gọn. Nếu bạn là người theo hệ manual “thuần thủ công toàn toàn” thì đây là chiếc máy dành cho bạn. Mở camera bằng cách kéo núm trên cửa trước xuống. Đóng camera bằng cách bóp nhẹ vào 2 bản lề và đẩy nhẹ vào khi đó cơ chế lẫy 1 chiều sẽ tự khóa máy. Mở back film bằng cách kéo chốt bên cạnh trái xuống dưới rồi lắp film như bình thường. Bộ đếm phim bố trí ở mặt đáy bạn nhớ quay về vị trí  mỗi khi lắp film. Các kỹ sư đã quá cẩn thận khi thiết kế để máy không thể bị chồng film, cụ thể là bạn phải lên film trước thì shutter mới nhảy. Cũng vì lí do này nên nếu không có film trong máy thì bạn không thể lên cò được. (Tôi để 1 cuộn film hỏng trong máy để tua đi bấm lại cho vui tay).

Sau khi lên film, bạn phải lên cò bằng cách gạt lẫy bé bên phải lên phía trên rồi bấm cò bằng cách gạt lẫy to xuống dưới. Mô tả có vẻ cầu kỳ nhưng thực tế sử dụng thì chỉ trong một hành trình di chuyển của ngón trỏ. 3 vòng chỉnh khẩu, tốc và focus đều xoay quanh ống kính. QUAN TRỌNG: CHỈ thay đổi tốc độ đến 1/500 trước khi lên cò màn trập được đặt. Để tua lại phim, ấn vào bên trong nút giữa của núm lên phim (bên trái), trong khi xoay núm tua lại phim (bên phải), có mũi tên chỉ dẫn bạn nhớ quay đúng chiều.

Khung ngắm RF / VF rất tốt cho thời đó, nhưng khá nhỏ so với các tiêu chuẩn ngày nay. Không có hiển thị khung hình trong VF và còn chưa kể đến hiệu chỉnh thị sai cũng thiếu, các bạn nên luyện tập để có thể dự đoán chuẩn khung hình được chụp. Tuy nhiên, điều làm tôi ngạc nhiên là độ sắc nét của điểm vàng, nó rất sáng và sắc sảo nếu so với Leica thì cũng đến mức 85%. Nếu các bạn đã đọc đến đây rồi, còn chần chờ gì nữa mà không sắm ngay cho mình một chiếc Zeiss Ikon Contessa (533/24). #BUYFILMSHOOTFILM chờ bạn gia nhập hội Opton nhé.

(Bài viết có tham khảo thông tin từ nguồn https://www.cameraquest.com/contessa.htm )